Koruma Arayışından Suistimale: İnsan Ticareti Suçu ve Suriyeli Göçmenler
- Tuğba Seçkin
- DOI: https://doi.org/10.61150/gedikyay.250707
- s.161-208
Türk ceza hukukunda insan ticareti suçu ilk kez 765 Sayılı Mülga TCK’nın 201/b maddesinde düzenlenmiştir. 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK’da ise 80. maddede düzenlenmiştir. 5237 sayılı TCK’da suç sınıraşan özelliğinden dolayı uluslararası suçlar bölümünde düzenlenmiştir.
Bu suç tipi ülke sınırları içerisinde işlenebileceği gibi farklı ülkeler arasında da gerçekleştirilebilir. Bu noktada göçmen kaçakçılığı suçundan ayrılmaktadır. İnsan tacirleri, insan ticareti suçunun mağdurlarını genelde başka ülkeye göç edenlerden seçmektedir. Bu nedenle her iki suç tipi birbiri ile bağlantılı olduğu gibi göç ile insan ticareti suçu da birbiriyle ilişkilidir.
İnsan ticareti suçu Türk hukukunda olduğu gibi birçok ülke hukukuna Palermo Protokolü ile girmiştir. Ancak uluslararası alanda insan ticareti suçunun net bir kavramsal çizgisi bulunmamaktadır. Bu nedenle mevcut düzenlemeler suçla mücadele kimi noktalarda yetersiz kalmaktadır. Ülkemiz dâhil birçok ülkede insan ticareti suçu Palermo Protokolü çerçevesinde ele alınmaktadır. Oysaki insan ticareti suçu, insanın var olduğu ilk günden bu yana insan hayatındadır. Bu kapsamda suçun tarihsel kökeni, insanların yaşadığı dramın incelenmesi, insan onurunun ve haysiyetinin geçmiş dönemlerden bu yana ne denli alçaltıldığının tespitinin yapılması durumunda suç ile mücadele daha çok anlam kazanacaktır. Kavramsal açıdan ya da belli uluslararası metinler çerçevesine suçu indirgemek, tarihi bir kenara bırakmak, geleceği yönlendirme ve suç ile mücadele noktasında yetersiz kalacaktır.
Kaynakça
- Alpkaya, Gökçen, “Tanzimat’ın “Daha Az Eşit” Unsurları: Kadınlar ve Köleler”, OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 1(1), 1990.
- Ardıç, Nurullah, “Understanding the “Arab Spring”: Justice, Dignity, Religion and International Politics”, Afro Eurasian Studies, 1(1), 8–52, 2012.
- Arslan, Çetin-Azizağaoğlu, Bahattin, Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi, 1. Baskı, Ankara, Asil Yayın Dağıtım, 2004.
- Artuk, Mehmet Emin-Gökcen, Ahmet-Yenidünya, Ahmet Caner, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Ankara, Adalet Yayınevi, 2. Cilt, 2. Baskı, 2014.
- Aybay, Rona-Çelik, Demirhan Burak, İnsan Hakları Hukuku, İstanbul, Der Yayınları, 2022.
- Aydın, Melisa, Türk Ceza Kanunu’nda İnsan Ticareti Suçu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
- Aydın, Nurullah, Türk Suç ve Ceza Hukuku Genel Hükümler-Özel Hükümler, Ankara, Adalet Yayınevi, Güncellenmiş 2. Baskı, 2009.
- Aytaç, Ömer-Kılınç, Pelin, “Emek Sömürüsünün Yeni Yüzü: Suriyeli Çocuk İşçiler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1, 381-404, Ocak 2021.
- Bakırezer, Güven, “Antik Yunan Düşüncesinde Kölelik”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, C.63, s.1, 2008.
- Bayraktar, Köksal-Evik, Vesile Sonay-Kurt, Gülşah, Özel Ceza Hukuku (Uluslararası Suçlar), İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
- Bozkurt, Gülnihal, “Eski Hukuk Sistemlerinde Kölelik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1981, cilt 38, sayı 165.
- Ceylan, Ahmet-Uslu, İsa, “Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelen Kitlesel Göç Hareketleri ve Kabul Mekanizmasındaki Yaklaşımlara İlişkin Bir İnceleme: 1989 Bulgaristan, 1991 Irak ve 2011 Suriye Göçleri”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Sayı/Issue: 36, 2019.
- Değirmenci, Olgun, “Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda İnsan Ticareti Suçu”, TBB Dergisi, s.67, 2006.
- Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Ankara, 2009.
- Diakov, Vladimir-Kovaley, Sergey, İlkçağ Tarihi Cilt 1 Ortadoğu Uzakdoğu Eski Yunan (Çeviren Özdemir İnce), İstanbul, 2014.
- Doğan, Koray, Göçmen Kaçakçılığı Suçu, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2.Baskı, 2008.
- Dönmezer, Sulhi, Ceza Hukuku Özel Kısım, Genel Adap ve Aile Düzenine Karşı Suçlar, İstanbul, Filiz Yayınevi, 5. Baskı, 1983.
- Gökcan, Hasan Tahsin-Artuç, Mustafa, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Ankara, Adalet Yayınevi, 2021.
- Hakeri, Hakan, “Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti Suçları (TCK 201/a ve 201/b)”, KhukA, 1, Yıl:7, 2004.
- Hoffman, Johannes, Menschenhandel: Beziehungen zur Organisierten Kriminalität und Versuche der strafrechtlichen Bekämpfung, Frankfurt, 2002.
- İçduygu, Ahmet, “Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya ve İspanya Örnekleri”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Temmuz 2012.
- İçduygu, Ahmet, “Transborder crime between Turkey and Greece: human smuggling and its regional consequences”, Journal of Southeast European and Black Sea Studies, 2004, 4(2), 294-314.
- Jahic, Galma-Karan, Ulaş, “Türk Ceza ve Ceza Usul Hukuku ve Fuhuş Amaçlı İnsan Ticareti Suçunda Yaşanan Sorunlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2006, Sayı 67.
- Kaboğlu, İbrahim Ö., Özgürlükler Hukuku, 6. Baskı, Ankara, İmge Kitabevi, 2002.
- Katoğlu, Tuğrul, “Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 61, Sayı 2.
- Klueber, Sherilyn Ann, Trafficking in Human Beings: Law Enforcement Response, The Degree of Master of Science of University of Louisville, Kentucky, 2003.
- Koca, Mahmut, İnsan Yağması (Sömürüsü) Suçu (TCK m. 201/b), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003, Cilt:52, Sayı:2.
- Kocasakal, Ümit, “İnsan Ticareti Suçu (TCK 201/b)”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003, Sayı:2.
- Kocasakal, Ümit, “Organize Suçluluğun Tanımı, Özellikleri ve Kapsamı”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, Yıl 1, Sayı 1.
- Lee, Maggy, Understanding Human Trafficking, Willan Publishing, 2007.
- Manav, Hakkı, Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti, Ankara, Turhan Kitabevi, 2010.
- Morgan, Ashley Nicole, “Metaphors in the ‘Fight’ Against Human Trafficking under the Obama Administration”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Baylor University, 2014.
- Öksüz, Yusuf, Osmanlı Erken Döneminde Kölelik, İstanbul, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
- Önder, Ayhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Filiz Kitabevi, 4.Baskı, 1994.
- Özbek, Veli Özer-Kanbur, Mehmet Nihat-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar-Tepe, İlker, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayınevi, 6. Baskı, 2014.
- Öztürk, Bahri-Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2008.
- Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Ankara, Turhan Kitabevi, 2.Bası, 2004.
- Püsküllüoğlu, Ali, Türkçe Sözlük, İstanbul, 2007.
- Sayın, Hüdayi, Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuku Bakımından Göçmen Kaçakçılığı, İnsan Ticareti, Cinsel Sömürü Suçları ve Bunlarla Mücadelede Uluslararası İşbirliği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 2010.
- Sever Hanifi-Arslan Salih, İnsan Borsası, Ankara, Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2008.
- Sönmezoğlu, Faruk, Uluslararası Politikada Yeni Alanlar Bakışlar, İstanbul, Der Yayınları, 1998.
- Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan-Önok, Rıfat Murat, Teorik Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, 2008.
- Toluner, Sevin, Milletlerarası Hukuk Dersleri, Devletin Yetkisi, İstanbul, Beta Yayınevi, 4. Baskı, 1996.
- Toroslu, Nevzat, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu, Ankara, Savaş Yayınevi, 1. Baskı, 1979.
- Yaşar, Osman- Gökcan, Hasan Tahsin- Artuç, Mustafa, Türk Ceza Kanunu, Cilt 2, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2014.
- Yenidünya, Ahmet Caner, İnsan Ticareti Suçu (TCK m.80), Ankara, Turhan Kitabevi, 1. Baskı, 2007.
- Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Büyük Boy Ciltli Genişletilmiş 7. Baskı. Ankara, Yetkin Yayınevi, 2002.
- Türk Hukukunda İnsan Ticareti Suçu El Kitabı, Ankara: "Türkiye’nin İnsan Ticareti ile Mücadele Çabalarının ve Tüm İnsan Ticareti Mağdurlarının Adalete Erişimlerinin Desteklenmesi” AB Hibe Projesi, Ankara, Adalet Bakanlığı, 2009.
- Göç İdaresi Başkanlığı, Yayımlanmamış Araştırma Raporu, Ankara, 2025.
İnternet Kaynakları
- https://www.icmpd.org/file/download/52289/file/PICTOR_Training_curriculum_TR.pdf
- https://www.jandarma.gov.tr/asayis/gocmen-kacakciligi-ve-insan-ticaretiyle-mucadele-dairesi
- https://www.magdur.gov.tr/
- https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-insan-ticaretiyle-mucadelesi-.tr.mfa
- https://www.egm.gov.tr/gocmenhudut
- https://www.goc.gov.tr/turkiyenin-insan-ticaretiyle-mucadelesi
- https://www.icmpd.org/about-us/icmpd-regions/tuerkiye
- https://www.iom.int/counter-trafficking
- https://www.frontex.europa.eu/assets/Publications/Risk_Analysis/Risk_Analysis/ARA_2023.pdf
- https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/glotip/2024/GLOTIP2024_BOOK.pdf
- https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/glotip/2024/GLOTIP2024_BOOK.pdf
- https://turkiye.iom.int/sites/g/files/tmzbdl1061/files/documents/turkey_compilation_01_january_22.pdf
- https://turkiye.iom.int/tr/veri-ve-kaynaklar
- https://www.tihek.gov.tr/public/editor/uploads/insan%20ticaretiyle%20mu%CC%88cadele%20tu%CC%88rkiye%20ulusal%20raporu%20v06.pdf
- https://www.state.gov/reports/2023-trafficking-in-persons-report
- https://gocvakfi.org/articles_category/calisma-raporlari-2025/
- https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/turkce_web_son_pdf.pdf
- https://www.walkfree.org/global-slavery-index/
- https://www.ohchr.org/sites/default/files/2021-12/INT_CMW_INF_7940_E.pdf
- https://www.cetad.org.tr/CetadData/Books/46/8-bilgilendirme-dosyasi-basin-bulteni-19-nisan-2007-istanbul.pdf